"Αθήνα 2004", η χαμένη ευκαιρία για τον αθλητισμό και τον πολιτισμό, του Αντώνη Κεραμιδά

Αφορμή για το κείμενο, ήταν κάποια δημοσιεύματα με αναφορά στο θέμα της σωματικής άσκησης και την επίδρασή της στην υγεία του ανθρώπου.

Σχετικό αρθρο από το in.gr αναφέρει ότι έρευνα στη Σουηδία, στην οποία πήραν μέρος πάνω από ένα εκατομμύριο άνδρες, επιβεβαιώνοντας το σοφό αρχαίο ρητό, σύμφωνα με το οποίο η νοητική και η σωματική υγεία είναι αλληλένδετες, το κλασσικό δηλαδή: «Νους υγιής εν σώματι υγιεί». Και μάλιστα, πολλοί εξ αυτών οι οποίοι εμφάνιζαν το καλύτερο επίπεδο καρδιαγγειακής υγείας παρουσίαζαν και τα υψηλότερα επίπεδα νοημοσύνης, βελτιωμένη απόδοση σε διάφορα γνωστικά τεστ και καλύτερες επιδόσεις στα θέματα εκπαίδευσης.

Καταλήγοντας το άρθρο και σύμφωνα με την επικεφαλής της μελέτης δρα Μαρία Αμπεργκ, «τα νέα αποτελέσματα ενισχύουν την άποψη ότι η προαγωγή της σωματικής άσκησης μπορεί να αποτελέσει στρατηγική δημόσιας υγείας, βελτιώνοντας και τις επιδόσεις στο πεδίο της εκπαίδευσης».

Η εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ»  σε σχετικό της δημοσίευμα αναφέρει σε άρθρο – έρευνα από την Περούτζια της Ιταλίας και το Πανεπιστημιακό Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας για την Κινητική Δραστηριότητα:

«Νικήστε τις αρρώστιες με γυμναστική και σπορ. Η φυσική άσκηση όχι μόνο προλαμβάνει, αλλά και θεραπεύει. Ειδικοί μάς καλούν να πούμε αντίο στα φάρμακα και να νικήσουμε τον διαβήτη, το έμφραγμα, την παχυσαρκία, ακόμη και την κατάθλιψη, με τη γυμναστική και τον αθλητισμό».

Δύο χώρες λοιπόν από δύο «άκρες» της Ευρώπης έρχονται να μας θυμίσουν αυτό που κάποτε σε αυτόν τον όμορφο τόπο κυριαρχούσε ως προτεραιότητα, ως προϋπόθεση για κάθε πετυχημένο σωματικό και πνευματικό έργο και ως βάση ευδαιμονίας. Το «Μέτρον Άριστον» του Κλεόβουλου και η «Μεσότητα» του Αριστοτέλη δεν θα μπορούσαν ποτέ να αποτελούν προσδιορισμοί Αρετής, απουσία του «Νους υγιής εν σώματι υγιεί» (Ισορροπία άσκησης και πνεύματος).

Φυσικά, για πολλούς που γνωρίζουν τα ευεργετικά οφέλη της σωματικής άσκησης όταν αυτά είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένου τρόπου ζωής, δεν αποτελούν έκπληξη τα δημοσιεύματα των παραπάνω ερευνών. Η Πατρίδα μας είχε την ευκαιρία της να κινητοποιήσει τον νεοέλληνα προς μια τέτοια κατεύθυνση, αυτής της υιοθέτησης εκ νέου του αρχαίου μας ρητού, θέτοντας υπό νέα φιλοσοφία τον τρόπο και στάση ζωής του, μέσω ενός αντίστοιχου «Στρατηγικού Σχεδίου Δημόσιας Υγείας», αλλά δεν το έπραξε ποτέ. Η ιστορική αυτή δυνατότητα με αφορμή την διοργάνωση ενός μέγιστου αθλητικού θεσμού όπως είναι οι Ολυμπιακοί Αγώνες, χάθηκε για πάντα.

Το "2004" η χώρα μας είχε την τιμή (;) να διοργανώσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες «Αθήνα 2004», δηλαδή, το κορυφαίο αθλητικό γεγονός που πραγματοποιείται κάθε τέσσερα χρόνια. Θα περίμενε κάποιος έπειτα από το σημαντικό αυτό γεγονός, ο αθλητισμός με την ευρύτερη έννοια στην πατρίδα μας να αποκόμιζε τα ανάλογα οφέλη από μια τέτοια φαντασμαγορική διοργάνωση με διαφημιστικές για τον αθλητισμό προεκτάσεις. Κι όμως, τα μόνα οφέλη που υπήρξαν, αφορούσαν διάφορες πολυεθνικές εταιρίες οι οποίες μέσα σε ένα «χορό» εκατομμυρίων συνέχιζαν να κερδίζουν και μετά τους αγώνες και καλά έκαναν, αφού αυτή ήταν η δουλειά τους. Ο κύριος στόχος (έτσι νομίζαμε εμείς) δηλαδή η ανάδειξη του αθλητισμού, του Ολυμπιακού πνεύματος, του «Ευ αγωνίζεσθαι», της υγείας και διαφόρων άλλων παρελκόμενων του μεγαλύτερου αθλητικού γεγονότος, δεν επιτεύχθηκε ποτέ.

Η χώρα μας, αν και πέτυχε διοργανωτικά όπως λέγεται, αποδείχτηκε ανίκανη να διαχειριστεί ουσιαστικά τους αγώνες και να εκμεταλλευτεί - προβάλει τα οφέλη που απορρέουν από ένα τέτοιο σημαντικό «αθλητικό» γεγονός, αφού οι προτεραιότητες ήθελαν το κύριο βάρος όποιου οφέλους, να αφορά προϊόντα εταιριών που έδραξαν την ευκαιρία εκείνη την περίοδο. Όχι μόνον ως χώρα δεν αποκομίσαμε οφέλη από το «πνεύμα του Ολυμπισμού» αλλά υποβαθμίσαμε και την ίδια την έννοια. 

Πρόσφατο δημοσίευμα από οδοιπορικό της βρετανικής Daily Mirror στις ολυμπιακές εγκαταστάσεις της Αθήνας, όπου διαπιστώνει εγκατάλειψη, αναφέρει:

"Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2014 ήταν αξέχαστοι, όπως είχε πει ο Ζακ Ρογκ αλλά οι εν λόγω εικόνες, αναφέρει η Daily Mirror είναι σοκαριστικές.
Τα στάδια του σοφτμπολ και του βόλεϊ είναι σε άθλια κατάσταση, ενώ οι πισίνες έχουν καταστραφεί και αποτελούν μόνο εστίες μικροβίων και βρωμιάς.
Στο γήπεδο του χόκεϊ, υπάρχουν σκουπίδια παντού, ενώ έξω από το στάδιο της τοξοβολίας, τα κάγκελα ελέγχου είναι παραπεταμένα στην πίσω πλευρά".
 

Όσο αφορά την αναμενόμενη και ..ελπιδοφόρα ανάπτυξη του πρωταθλητισμού, η κατάσταση δεν είναι καλύτερη. Τα γυμναστήρια και στάδια των αθλημάτων τραβούν από τότε απελπιστικά τον κατήφορο όσον αφορά των αριθμό των παιδιών που γυμνάζονται στις υψηλές επιδόσεις. Οι επιχορηγήσεις προς τις ομοσπονδίες έχουν μειωθεί δραματικά. Στην εκπαίδευση, το μάθημα της Φυσικής Αγωγής στο σχολικό πρόγραμμα παραμένει απελπιστικά υποβαθμισμένο ενώ αυτό της Ολυμπιακής Παιδείας, η θέσπιση του οποίου έδειχνε ότι διδαχτήκαμε κάτι, καταργήθηκε πλήρως.

Όσον αφορά τη στάση ζωής του νεοέλληνα προς την άσκηση και τις διατροφικές συνήθειες, η εικόνα του είναι απογοητευτική. Οι συνεχείς και ραγδαίες μεταβολές που συντελούνται στο κοινωνικό περιβάλλον (πράγμα φυσικά που επηρεάζει την απόφαση για ενασχόληση ή όχι με τον αθλητισμό) μας βρήκαν στη κυριολεξία ανέτοιμους να εναρμονιστούμε (ως δείγμα έλλειψης στρατηγικής και τεχνογνωσίας) και να προσαρμοστούμε σε νέα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί στην Ευρώπη αλλά και στον τόπο μας, αναφορικά με τον αθλητισμό, τη Φυσική Αγωγή και όχι μόνον.

Σήμερα, μετά 13 χρόνια από την λήξη των αγώνων, φαίνεται ότι ως χώρα κινούμαστε στο ίδιο οπισθοδρομικό «μονοπάτι» σκέψης.Υγιής Παιδεία, σημαίνει υγιής μαθητής, ο μαθητής δηλαδή που θεωρεί την άσκηση, την υγιεινή του σώματος και τους κανόνες διατροφής εξίσου σημαντικά και αναπόσπαστα στοιχεία εκπαίδευσης όπως αυτή της χρήσης του ηλεκτρονικού υπολογιστή, της λογοτεχνίας, της ιστορίας και της λύσης μαθηματικών εξισώσεων.

Προφανώς δεν έχουν την ικακανότητα να αντιληφθούν ότι προτεραιότητα στον μαθητή σημαίνει πρωτίστως, προτεραιότητα σε συγκριμένο τρόπος ζωής  με βάση αυτό που οι φίλοι μας οι αρχαίοι Έλληνες τόνιζαν και που σήμερα επιστημονικές μελέτες αποδεικνύουν και λένε ότι: το μάθημα της γυμναστικής είναι το μάθημα όλης της ζωής. Θέμα επιλογής ή άγνοιας τελικά η απαξίωση αυτού του μαθήματος που σε άλλες αποτελεί «αμόνι σφυρηλάτησης» για την ανάδειξη υγειούς κοινωνίας και δείκτη πολιτισμού; Το μόνο σίγουρο είναι ότι: Πίσω από κάθε νέο νομοσχέδιο του συγκεντρωτικού συστήματος της παιδείας μας που υποτίθεται ότι αφορά την βελτίωση της, υποβόσκει διαχρονικά μια καθαρά λογιστική «λογική» υπό τον μανδύα του οικονομικού «...εξορθολογισμού».

Η διαχρονική Κυβερνητική ανάγκη, για ανάδειξη βραχυπρόθεσμου αποτελέσματος (άραγε γιατί..) δεν αφήνει περιθώριο αισιοδοξίας για κάποιο στρατηγικό σχέδιο δράσης που θα αφορά την ανάκαμψη της σωματικής και ψυχικής υγείας του νεοέλληνα. Και αυτό διότι τα πιθανά αποτελέσματα ενός τέτοιου εγχειρήματος θα απαιτούσαν αρκετά χρόνια αναμονής από τους εμπνευστές του, υπόθεση δηλαδή που... δεν αφήνει «κέρδος».

Μετά το κατέβασμα λοιπόν του διακόπτη και το τέλος της λάμψης του «Αθήνα 2004», δέκα χρόνια μετά, η πρωτιά στα παχύσαρκα παιδιά μέσα στην Ευρωζώνη μας ανήκει δικαιωματικά. Το κάπνισμα επίσης παραμένει στις πρωτιές μας και έχει προαχθεί σε εθνική μας συνήθεια, ενώ η αλόγιστη λήψη φαρμάκων για «ψύλλου πήδημα» έχει πάρει τη μορφή καραμέλας. Όλη αυτή η απογοητευτική εικόνα της ποιότητας ζωής μας δεν αποτελεί φυσικά έκπληξη. Όταν στην ιεράρχηση των προτεραιοτήτων της διοίκησης μιας χώρας ο τομέας της Φυσικής Αγωγής και του Αθλητισμού παραμένει «εκτός λίστας» είτε λόγω άγνοιας είτε λόγω σχεδίου, τότε η παρακμή του νεοέλληνα δεν θα έπρεπε να αποτελεί έκπληξη.